woensdag 30 oktober 2019 / NRC Handelsblad / Foto: John van Hamond

Krant / ECONOMIE

Jonge baas durft risico's wel aan

Je bent jong en hebt een leidinggevende functie of werk waarin statuur telt. Hoe pak je dat aan? „Probeer het niet weg te moffelen, gebruik het als je kracht.”

 

Een tentoonstelling waarbij modder op de vloer ligt, middenin het museum. Veel collega’s vonden het een slecht idee, want die modder komt ook in de andere zalen terecht. Hoe krijg je dat weer schoon? En wat te denken van de luchtvochtigheid, is zo’n partij natte aarde niet schadelijk voor de andere kunst? Charlotte Rixten (26), directeur van Villa Mondriaan in Winterswijk, zag het probleem niet zo en liet de modder vorige maand aanrukken. „Kunstenares Celine van den Boorn maakte foto’s van vluchtelingen in de modder. Door bezoekers daadwerkelijk met de voeten in de modder te laten staan als ze haar foto’s bekijken, hebben de werken meer impact.”

 

Het waren vooral de oudere collega’s van Rixten die het eerst niet zagen zitten. „Je ziet dat ze plannen sneller wegwuiven wanneer succes niet is gegarandeerd, of wanneer iets vergelijkbaars eerder is misgegaan.”

 

Ze krijgt wel vaker met vooroordelen te maken, zegt Rixten. „Als jonge bestuurder is het altijd vechten tegen het beeld dat ik geen rekening zou houden met de risico’s en overal onbesuisd inga. In werkelijkheid is het tegenovergesteld: ik houd rekening met alle risico’s, maar als er iets misgaat, vang ik de problemen op. Als het niet werkt met die modder, dan halen we die weg.”

 

Met haar 26 jaar is Rixten de jongste museumdirecteur van Nederland. Villa Mondriaan staat er bekend om; ook de vorige directeur was in de twintig. Naast Rixten staan bovendien twee jonge junior-directeuren, 21 en 23 jaar, die haar ondersteunen in het dagelijks werk. „Het is niet dat ik het allemaal alleen moet doen. Ook van het bestuur krijg ik veel input.”

 

Risico durven nemen
Maar haar geringe ervaring ziet Rixten als kracht. „Ik kijk niet terug op wat er allemaal al een keer fout is gegaan, ik kijk meer naar de mogelijkheden.”

 

Dat beaamt Janka Stoker, hoogleraar leiderschap aan de Rijksuniversiteit Groningen. „Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat hoe ouder een bestuursvoorzitter is, hoe minder risico hij of zij durft te nemen. Er is ook een relatie tussen jong zijn en nieuwe dingen uitproberen. Dat doe je als jongere vaker dan wanneer je ouder bent.”

Stoker benadrukt wel dat het niet alléén leeftijdsgebonden is: „Ook een nieuwe bestuursvoorzitter, ongeacht zijn of haar leeftijd, durft sneller nieuwe dingen te ondernemen dan een bestuursvoorzitter die al lang bij een bedrijf werkt.”

 

Het stereotiepe beeld van een leider is meestal iemand die wat ouder is, ziet Stoker, zeker 40-plus. En diegene zit al jaren in het vak. „Voordat we in de jaren tachtig begonnen met het professionaliseren van management, door bijvoorbeeld de opleiding bedrijfskunde, en we leiderschap als een vak of vaardigheid zijn gaan zien, was het zo dat de beste timmerman of advocaat de baas werd. Dan ging het dus niet om de vraag of je een goede leider was, maar meer om de vraag of je goed was in je vak en of je daarin je sporen had verdiend. Dat beeld is inmiddels behoorlijk veranderd.”

 

Zowel in leidinggevende als publieke functies met enig statuur is het volgens Stoker van belang te beseffen dat mensen vooroordelen hebben, hoe oud of jong je ook bent.

 

 

Liever met de baas
Sam van den Akker is met zijn 22 jaar de jongste advocaat van Nederland. Eind juli werd hij beëdigd. Hij werkt bij Baumgardt Strafcassatie Advocatuur in Rotterdam en deed al verschillende zaken. „Het gaat goed, mijn collega’s weten dat ik het kan, dus word ik als gelijke behandeld. Het zijn vooral cliënten die, als ze me spreken, aangeven dat ze liever hebben dat mijn baas aan hun zaak werkt. Dat gebeurt redelijk vaak.”

 

In dat soort gevallen werkt Van den Akker samen met zijn meerdere. Maar wakker ligt hij er niet van. „In de advocatuur moet je het voor je status erg hebben van je verdiensten, en die heb je niet als je net begint.”

 

Onlangs had Van den Akker een eerste gesprek met een cliënt voor wie hij wel in zijn eentje de zaak behandelt. „Ik voelde dat diegene dacht: ‘wat zie jij er jong uit’. Maar toen ik liet zien wat ik kan, verdween de achterdocht gelukkig wel.”

 

Het is als jonge leidinggevende goed om bij beslissingen niet afwachtend te zijn of aan je collega’s te vragen hoe zij het zouden aanpakken – zeker niet als je piepjong bent, zegt Stoker. „Dan gaan mensen denken: Waarom weet je dat zelf niet? En waarom zit je hier eigenlijk?”

 

Feedback vragen
Burgemeester Joyce Vermue van Zundert, met haar 34 jaar de jongste burgemeester van Nederland, vraagt juist wél regelmatig om feedback. „Je leert daarmee van elke situatie wel iets. Daarom reflecteer ik met raadsleden altijd op hoe zaken zijn verlopen, om kritisch te kunnen kijken naar mijn eigen handelen.” Ook zit Vermue in een appgroep met andere burgemeesters van onder de veertig. „We delen ervaringen en komen eens per jaar bij elkaar.” Waarover ze dan precies praten, wil Vermue niet zeggen.

 

Wat ze bij haar aantreden vorige zomer moest leren, vertelt Vermue, is dat je als bestuurder niet altijd meer hoeft te weten dan de hoofdlijnen van een probleem. „Ik heb de neiging me altijd tot in de details over van alles te laten informeren, juist omdat ik zo betrokken ben. Maar soms is het juist beter niet álles te weten om een goed afgewogen beslissing te nemen.”

 

Museumdirecteur Rixten ziet haar jonge leeftijd vooral als een wapen, niet als een gebrek. „Probeer het niet weg te moffelen, gebruik het als je kracht. Je bent nooit het zoveelste ‘pak’ in de kamer, je brengt met je leeftijd kennis mee waar anderen niet over beschikken.”

 

Vlak voordat ze in het museum begon, vroeg oprichter Wim van Krimpen (78) nog aan haar: ‘Je bent toch niet bang, hè?’ Die vraag zal Rixten niet snel vergeten. „In de eerste weken kwamen er enorm veel dingen op me af, dingen waarvan ik soms dacht: mag ik hier even vijf minuten over nadenken voordat ik een beslissing neem?”

 

Juist door risico te nemen, laat je volgens Rixten zien dat je leider bent. „Knal die beslissing er gewoon in. Dat is ook wat Van Krimpen bedoelde met die vraag. Daarom hebben we hier nu dus een moddervloer liggen.”