Liza Titawano

De nieuwe generaties Le Pen brengen het succes van Front National terug. De vraag is of de familie de zege van de eerste ronde van de regionale verkiezingen in Frankrijk vast kan houden.

Afgelopen zondag behaalde het Front National van Marine Le Pen met ongeveer 28 procent de meeste stemmen van de eerste ronde van de regionale verkiezingen in Frankrijk. Zondag is de tweede ronde en alle ogen zijn gericht op de dochter van de extreemrechtse Jean-Marie Le Pen die al zoveel Fransen voor zich wist te winnen.

Socialisten hebben opgeroepen tot een gemeenschappelijk front om het Front National een halt toe te roepen, want de Parti Socialiste van president François Hollande kan met 23,5 procent weinig beginnen.

De Republikeinen, onder leiding van voormalig president Nicolas Sarkozy wezen dit af, dus is het aan de socialisten om op de republikeinen te stemmen. Die laatsten maken met 27 procent van de stemmen in de eerste ronde nog de meeste kans om tot een meerderheid te komen in regio’s waar het Front National nu aan kop ligt.

Kracht

"Is het de kracht geweest van het Front National zelf of ligt hun opkomst aan de zwakte van de andere partijen?", vraagt Frankrijk-kenner Jan-Willem Brouwer van de Radboud Universiteit zich af in gesprek met NU.nl. Volgens Brouwer hebben voormalig president Sarkozy en de huidige president Hollande steken laten vallen en speelt Marie Le Pen daar nu handig op in.

"Sarkozy richtte zich tijdens zijn presidentschap vooral op de internationale politiek en wist niet genoeg hervormingen door te voeren. De werkloosheid en de staatsschuld namen toe en de overheidsuitgaven bleven stijgen. En Hollande wist vorig jaar nog zo goed te verwoorden dat als Frankrijk greep wil houden op integratie, de economie haar kracht moest hernemen, maar ook hem is het niet gelukt dat te bewerkstelligen."

Marine Le Pen speelt hier op in door zich in haar verkiezingsprogramma sterk te maken voor het aan banden leggen van het aantal migranten, het beperken van volgmigratie en een sterk protectionistisch anti-Europees beleid.

Jean-Marie Le Pen

Door in de afgelopen jaren steeds meer afstand te nemen van het extreemrechtse gedachtengoed van vader Jean-Marie Le Pen probeert Marine ook andere kiezers aan te spreken en dat lukt haar, zoals blijkt uit de eerste stemronde, goed. "De populariteit neemt toe sinds Marine Le Pen het leiderschap van haar vader heeft overgenomen in 2011", stelt Sarah de Lange, hoogleraar politicologie aan de Universiteit van Amsterdam (UvA).

"De oude aanhang van extreemrechtse activisten met antisemitische of racistische denkbeelden probeert ze de kop in te drukken en daarmee is het Front National van extreemrechts meer veranderd in een meer radicaal rechtse partij."

Volgens De Lange wint Front National daardoor stemmen. "De aanval op Charlie Hebdo en de aanslagen in Parijs van 13 november hebben dit effect versterkt. Thema’s als immigratie en veiligheid, waarvoor bij het Front National veel aandacht is, zijn sinds de aanslagen voor veel mensen belangrijker geworden en de problemen van de vluchtelingencrisis in Europa komen daar bovenop."

Tactiek

Het letterlijk en figuurlijk afstand nemen van haar vader is volgens Daniël Knegt, historicus aan de UvA, een doordachte tactiek. "Het is naïef om te denken dat iemand als Marine, die in het verleden als politicus met neonazi’s op de foto ging, helemaal geen affiniteit meer heeft met de ideologie van haar vader."

"Ze heeft inmiddels afstand genomen van zijn uitspraken over de Holocaust (Jean-Marie noemde het systematisch ombrengen van Joden in de Tweede Wereldoorlog meerdere malen een detail in de geschiedenis, red.), maar als dat verleden haar nu stemmen op zou leveren zou ze er waarschijnlijk niet zo’n moeite mee hebben."

Ondanks de grote schoonmaak binnen het Front National als het gaat om het extreemrechtse gedachtengoed, zijn er binnen de partij volgens Knegt nog steeds mensen die meer naar de kant van vader Le Pen neigen. "Marion Maréchal-Le Pen, het nichtje van Marine Le Pen, is hier een voorbeeld van. Ze heeft radicale standpunten (ze is voor de doodstraf en wil subsidie voor abortus aan banden leggen), maar wordt tegelijk gezien als het toptalent van de partij."

De Lange: "Ze wordt vaak gezien als de ‘echte' opvolger van Jean-Marie, maar ze is net als haar tante Marine nooit beschuldigd van antisemitisme en behoort in dat opzicht tot de nieuwe generatie van het Front National."

Middenveld

Het gaat bij Front National om de wisselwerking tussen het brede middenveld aanspreken en af en toe een uitspraak doen waarmee het hele land is geshockeerd. Knegt: "Die uitspraken van Jean-Marie waren geen versprekingen, maar een bewuste strategie. Hij wist dat ze hem aanhangers in de extremere gelederen zouden opleveren die voor hem, de man die geen blad voor de mond neemt, de straat op wilden gaan. Om diezelfde reden zitten er nog steeds extremere gevallen in de partij."

Ondertussen laat Marine haar ‘gewone gezicht' zien. Ze heeft een baan, ze weet wat onder de bevolking leeft en is geen extremist. Knegt: "Veel teleurgestelde linkse Fransen, voornamelijk uit de lagere klassen, zijn hiervan wel gecharmeerd en stemmen zodoende op Front National."

Kansen

Of de opmars van Front National ook de tweede stemronde zondag stand zal houden is nog maar de vraag. De kans is groot dat veel stemmers gehoor gaan geven aan de oproep van de socialistische premier Manuel Valls om vooral op de oppositie te stemmen en Front National geen kans te bieden. Volgens prognoses zal de partij van de familie Le Pen in drie à vier van de dertien regio’s de grootste worden.

"Net zoals in 2002 toen de Republikeinse Jacques Chirac in de tweede stemronde tegenover Jean-Marie Le Pen stond en socialisten werden opgeroepen toch vooral te gaan stemmen om Le Pen geen kans te geven", vertelt Frankrijkkenner Brouwer. "Chirac won daardoor met een overgrote meerderheid van 80 procent terwijl hij er eerder minder goed voor stond."

Dat de polariteit van Front National gevolgen zal hebben voor Europa zijn de kenners met elkaar eens. De Lange: "Omdat het Front National niet de meerderheid heeft, niet in de Franse politiek en met andere radicaal rechts populistische partijen ook niet in het Europees Parlement, kan ze ideeën over minderheidsrechten of vrijheid van religie niet onverkort uitvoeren. Maar hun succes zal wel consequenties hebben voor Europa. Ook gevestigde partijen worden langzaam eurosceptischer en daarmee terughoudender in hun Europese ambities."

Bovendien, stelt Brouwer, "zal het succes van Front National een steun in de rug zijn voor uiterst-rechtse partijen in de omliggende landen."