Liza Titawano

Maandag is mogelijk de dag dat de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un 34 jaar zal worden. Of 8 januari ook daadwerkelijk zijn geboortedag is, is nooit officieel bevestigd, maar wat weten we eigenlijk van de man?

Waar de verjaardagen van zijn vader, Kim Jong-il, en z’n opa, Kim Il-sung, zijn bestempeld als nationale feestdagen, daar blijft 8 januari op de Noord-Koreaanse kalenders van 2018 opvallend leeg. Het is dan ook volkomen onduidelijk waarom Noord-Korea nog nooit officieel de geboortedag van de grote leider heeft onthuld of waarom de vermoedelijke dag niet als een nationale feestdag is bestempeld.

Het enige moment in zijn zesjarige loopbaan als leider van het land waarop een link werd gelegd naar de verjaring van Kim Jong-un, was het moment dat voormalig NBA-basketballer Dennis Rodman in 2014 Happy Birthday voor zijn 'vriend' zong voorafgaand aan een wedstrijd in Pyongyang.

Kim Jong-il
Van de Noord-Koreaanse leider is in grote lijnen bekend dat hij de zoon is van een Noord-Koreaanse zangeres en danseres en Kim Jong-il, leider van Noord-Korea van 1994 tot zijn dood in 2011. Aanvankelijk was Kim Jong-un helemaal niet in beeld als troonopvolger, maar zijn twee oudere broers kwamen beiden niet in aanmerking voor de positie.

Kim Jong-nam, een zoon van Kim Jong-il uit een eerder huwelijk, werd in 2001 in Japan opgepakt omdat hij met een vals paspoort de grens over ging om een bezoek te brengen aan Tokyo Disneyland. Daar ging hij op drie punten de fout in, stelt Sicco van der Meer van het Clingendael Instituut. "Hij ging illegaal de grens over naar een van de grootste rivalen van Noord-Korea, om daar een uiterst westers fenomeen te bezoeken. Dat is niet iets wat een potentiële grote leider hoort te doen." Het incident werd gezien als een grote schande voor de Kim-familie.

Kim-Jong un’s volle oudere broer, Kim Jong-chul, werd gepasseerd voor de troonopvolging omdat hij een te vrouwelijk uiterlijk zou hebben gehad. "Hiervan is onduidelijk of hiermee homoseksueel werd bedoeld, maar hij werd eveneens niet geschikt geacht als grote leider van Noord-Korea", aldus Van der Meer.

Sushichef
De weinige persoonlijke informatie die er bekend is over het vroegere leven van Kim Jong-un komt van een voormalig sushichef, die lange tijd werkzaam was voor de familie Kim. Uit de informatie die hij naderhand deelde bleek volgens The New York Times dat Kim Jong-un als kind een leven leidde dat voor veel Noord-Koreanen onbereikbaar zou zijn. Hij hield van jetskiën, kaas, droeg graag sneakers en favoriet eten werd speciaal voor de familie geïmporteerd.

Toen hij oud genoeg was, werd hij naar Zwitserland gestuurd om daar een gedegen opleiding te volgen. Volgens zijn klasgenoten was Kim Jong-un een vrij normaal kind dat van basketballen hield. Aan de muren van zijn slaapkamer hingen posters van NBA-ster Michael Jordan en hij werd een groot fan van Dennis Rodman.

Volgens een van z’n klasgenoten hield Kim Jong-un van westerse muziek zoals Michael Jackson, Whitney Houston en zijn favoriete nummer zou Brother Louie van de Duitse synthpopband Modern Talking zijn.

Teruggetrokken
Het schijnt dat hij niet heel sociaal was op school, zegt Noord-Korea-kenner Casper van der Veen. "Hij leefde over het algemeen een teruggetrokken bestaan. Eén keer heeft een klasgenoot hem zien uitvallen tegen zijn chauffeur."

Volgens Van der Veen was de hoop van westerse analisten dat Kim Jong-un in Zwitserland meer liberale ideeën op zou doen en dat dit in de loop der tijd zou zorgen dat Noord-Korea een meer open land zou worden. "Maar inmiddels is die desillusie wel ingeslagen, daar is niks van terechtgekomen."

Aan de macht
Toen zijn vader Kim Jong-il in 2011 aan een hartaanval overleed was het aan Kim Jong-un de taak de macht over het land over te nemen. Kim Jong-il had het land met strenge hand geregeerd. Executies waren in die tijd niet vreemd en tijdens de hongersnood die het land in de jaren 90 trof, zouden volgens verschillende bronnen meer dan twee miljoen mensen om het leven zijn gekomen, terwijl de machtige leider in weelde leefde.

De hoop was dat de toen nog piepjonge Kim Jong-un, met 27 jaar de jongste wereldleider ooit op dat moment, een minder tirannieke leider zou zijn. "Maar daar kwam in 2013 een einde aan toen hij zijn oom (Jang Sung-taek, red.) liet executeren omdat hij teveel zou hameren op economische hervormingen", aldus Van der Veen. Volgens verschillende lezingen zou zijn oom onder meer beschuldigd zijn van economisch wanbeleid, corruptie, rokkenjagen en drugs- en alcoholgebruik. Maar ook zou hij niet genoeg loyaliteit hebben getoond ten opzichte van Kim Jong-un.

Naast zijn oom werden er in die periode honderden hoog geplaatste Noord-Koreanen om het leven gebracht. Dit zou onder meer zijn gebeurd door middel van luchtafweergeschut, om de lichamen letterlijk te vernietigen. De Noord-Koreaanse elite zou deze executies moeten aanschouwen, om hen ervan te overtuigen zich niet tegen hun machtige leider te keren.

In het begin van zijn regeerperiode deed de Noord-Koreaanse leider zijn best op zijn opa, Kim Il-sung, te lijken. Hij droeg dezelfde kleding en zorgde ervoor, in tegenstelling tot zijn minder populaire vader, dat hij veel in het openbaar gezien werd.

Talrijke beelden, verspreid door staatsmedia, van dat hij ziekenhuizen, fabrieken en andere bedrijven bezocht gingen in die tijd de wereld over.

Kwijt
Opmerkelijk is dat Kim Jong-un eind 2014 een tijd lang van de radar verdween. Dat wil zeggen dat hij niet meer in het openbaar verscheen en niemand wist waar hij was. Er deden toen allerlei geruchten de ronde. Van der Veen: "Hij zou zijn afgezet, of geëxecuteerd, of hij zou ziek zijn geweest. Na meer dan een maand was hij daar weer, flink afgevallen en hij liep met een stok. Ik vermoed daarom dat het inderdaad om iets medisch ging."

Inmiddels is Kim Jong-un getrouwd en zou hij volgens onbevestigde bronnen drie kinderen hebben. Twee al wat oudere dochters en vorig jaar zou hij een zoon hebben gekregen.

Buitenland
In het buitenland is hij na zijn opleiding in Zwitserland niet meer geweest. Van der Meer: "Dat zie je vaak bij totalitaire regimes. Dictators zijn doorgaans bang dat wanneer zij het land verlaten, de onrust uitbreekt en ze hun macht verliezen."

Volgens Van der Meer is Kim Jong-un sinds hij aan de macht is zeer succesvol in zijn beleid. "Het nucleaire programma is weliswaar door zijn voorgangers opgezet, maar hij heeft het in de afgelopen jaren heel snel uit weten te bouwen en nu zijn er al verschillende raketten met succes gelanceerd."

Daarmee is Kim Jong-un, zeker sinds vorig jaar, naast de Amerikaanse president Donald Trump wellicht de meest in het oog springende wereldleider van het moment. Na het afvuren van een intercontinentale ballistische raket in november, die in staat zou zijn de westkust van de Verenigde Staten te bereiken, is de spanning tussen de VS en Noord-Korea steeds verder opgelopen.

Afgelopen week reageerde Trump nog op het nieuws dat Kim Jong-un een knop op zijn bureau heeft waarmee hij te allen tijde een kernwapen richting de VS kan lanceren. Trump twitterde: "… Wil iemand van zijn uitgeputte en uitgehongerde regime hem vertellen dat ik ook een nucleare knop heb, die is veel groter en krachtiger, en mijn knop werkt!"

North Korean Leader Kim Jong Un just stated that the “Nuclear Button is on his desk at all times.” Will someone from his depleted and food starved regime please inform him that I too have a Nuclear Button, but it is a much bigger & more powerful one than his, and my Button works!

Verdeel en heers
De afwisseling van ferme taal en dan weer een meer diplomatieke benadering vanuit Noord-Korea is al langer een gegeven, maar sinds het aantreden van Trump zit er in de VS iemand die terugslaat met soortgelijke woorden, aldus Van der Meer. "Desondanks acht ik het niet uitgesloten dat beide leiders elkaar een keer zullen ontmoeten. Voor Kim Jong-un zal het een gelegenheid zijn om te laten zien dat hij met zijn aartsvijand maar tegelijk zijn gelijke, als wereldleiders onder elkaar, om tafel zit."

Dat Noord-Korea de communicatielijn met Zuid-Korea nu weer heeft opgepakt en komende dinsdag in de gedemilitariseerde zone in gesprek gaat, past in het verdeel en heers mechanisme waarmee Kim Jong-un al jaren regeert. Deskundige Van der Veen: "Het is een manier om een wig tussen Zuid-Korea en de VS te slaan. Zo van: jullie wilden toch betere betrekkingen? Wij zijn er klaar voor, maar dan moeten jullie Trump wel even in toom houden."

Van der Veen verwacht dat er uit die onderhandelingen uiteindelijk niet zoveel zal komen. "Wellicht een culturele uitwisseling of iets op het gebied van sport, maar in het verleden heeft zo’n toenadering weinig meer opgeleverd."

Van der Meer van het Clingendael Instituut ziet de toegenomen communicatie tussen Noord- en Zuid-Korea als een positieve ontwikkeling. "Althans, het is een belangrijke ontwikkeling want mocht er een misverstand ontstaan tussen beide Korea’s over een mogelijke aanval, dan kan hier makkelijker over gecommuniceerd worden nu daar een kanaal voor is."